Preder
acide ◊ trenkenn b. -où ― Geriadur ar fizik
acide ◊ trenkenn g. -où ― Geriadur ar geginouriezh
  • Acide aminé (aminoacide) Amindrenkenn
  • Acide gras Trenkenn druz
  • Acide gras essentiel Trenkenn druz bevret
  • Acide gras indispensable Trenkenn druz diziouerus
  • Acide gras saturé ou insaturé (mono-insaturé et polyinsaturé) Trenkenn druz peurvec'h hag amvec'h (unamvec'h ha liesamvec'h)
acide ◊ trenkenn b. -où ― Geriadur ar gimiezh
  • acide de Brønsted trenkenn Brønsted
  • acide gras trenkenn druz
  • acide dur trenkenn galet
  • acide conjugué trenkenn geveilet
  • acide fixe trenkenn lenet
  • acide de Lewis trenkenn Lewis
  • acide minéral trenkenn meinel
  • acide ribonucléique, ARN trenkenn ribonukleek, RNA
  • acide succinique trenkenn sukinek
  • acide malique trenkenn valek
  • acide organique trenkenn vevel
  • acide mou trenkenn vlot
alcaptone, acide homogentisique ◊ alcaptone ◊ alkapton g., trenkenn b. homogentizek ― Geriadur ar vezekniezh

Kediad diwar ec'haozañ diglok amindrenkennoù aromatek, fenilalanin ha tirozin.

ascorbique : acide ∼, vitamine C, acide hexuronique ◊ ascorbic acid ◊ trenkenn b. askorbek, vitamin g. C, trenkenn heksuronek ― Geriadur ar vezekniezh

Parenn oksidañ-diren pouezus er bevedeg ; perzhiañ a ra er c'hennevidoù pennañ (glukoz, amindrenkennoù, houarn), en enaoz hormonoù 'zo, e harzusted speur ar gwazhied, e mezhur ar gwiad kenglenel ; bezant el legumaj fresk hag en agrum ; an negez anezhi a zec'han ar skorbut.

aspirine, acide acétyl-salicylique ◊ aspirin ◊ aspirin g., trenkenn b. aketilsalikilek ― Geriadur ar vezekniezh

Heuder ar c'hiklooksigenaz, arveret evel lia enepfo, enepterzhienn, dic'hoster, enepdazus pladanoù, eneptromboz.

désoxyribonucléique : acide ∼ ADN, DNA ◊ deoxyribonucleic acid, DNA ◊ trenkenn dezoksiribonukleek, DNA ― Geriadur ar vezekniezh

Keurvolekul polimer, danvez ar c'hromozomoù, dezhañ furm daou arrevell troellennek kempunet o c'hoarvezout a bep eil a strolloù sukr (dezoksiriboz) ha fosfat, da bontoù etrezo strolloù bazennoù nitrogenek, purek (adenin ha guanin) pe pirimidek (kitozin ha timin) ; bodad an teir c'hedrann (sukr, fosfat ha bazenn nitrogenek) a ya d'ober un nukleotid, anezhañ unvez kentael an DNA oc'h amparañ ar gen, skor d'an doareennoù hêrezhel (sl. base 4, chromosome, cistron, code génétique, codon, gène, hérédité).

folique : acide ∼, vitamine B₉ ◊ folic acid ◊ trenkenn folek, vitamin B₉ ― Geriadur ar vezekniezh

Danvezenn gemplezh eus stroll ar vitaminoù B, enebamwadeg galloudus, bezant en douhennadoù avu, er govevion, er pinochez (sl.  antifolique, folate).

glutamique : acide ∼ ◊ glutamic acid ◊ trenkenn b. c'hlutamek ― Geriadur ar vezekniezh

Amindrenkenn bevanret, kedrann a 'r proteinoù, diaraoger ar glutamin.

hyperlactacidémie ◊ hyperlactacidaemia ◊ gwadusvec'h g. trenkenn laktek, laktekwadusvec'h g. ― Geriadur ar vezekniezh

Feur reñverek trenkenn laktek er gwad (sl.  lactacidémie).

hyperuricémie ◊ hyperuricaemia ◊ gwadusvec'h g. trenkenn urek, urekwadusvec'h g. ― Geriadur ar vezekniezh

Muiadur feur an drenkenn urek er gwad amredat (sl.  goutte).

hyperuricosurie ◊ hyperuricuria ◊ troazhusvec'h trenkenn urek, urektroazhusvec'h ― Geriadur ar vezekniezh

Muiadur ar c'hementad trenkenn urek ezvevennet gant al lounezhi.

hypo-uricémie, hypuricémie ◊ hypouricaemia ◊ gwadisvec'h g. trenkenn urek, urekwadisvec'h g. ― Geriadur ar vezekniezh

Leiadur feur an drenkenn urek er gwad amredat.

lactique : acide ∼ ◊ lactic acid ◊ trenkenn b. laktek ― Geriadur ar vezekniezh

Trenkenn-alkool o tisoc'h eus direadur an drenkenn biruvek dre al laktiko-dezhidrogenaz (LDH) ; sevel a ra e feur e-doug al labour kigennel tenn dre benn ar glikogenloezañ anaerat.

malonylurée, acide barbiturique ◊ malonylurea, barbituric acid ◊ malonilurea g., trenkenn b. varbiturek ― Geriadur ar vezekniezh

Trenkenn o tisoc'h eus kediadur an drenkenn valonek hag an urea a zo deveret diouti ar barbitureier.

pantothénique : acide ∼, facteur FF, vitamineB₅ ◊ pantothenic acid ◊ trenkenn bantotenek, parenn FF, vitamin B₅ ― Geriadur ar vezekniezh

Parenn greskiñ bezant e-barzh bouedoù diseurt (edeier, vioù, avu), diaraoger ar c'hoenzim A, an negez anezhañ o tevoudañ kammeraez ar bleñchoù (sl.  acroparesthésie).

para-amino-salicylique : acide ∼, PAS ◊ para-aminosalicylic acid ◊ trenkenn b. baraaminosalikilek ― Geriadur ar vezekniezh

Deverad aminek an drenkenn salikilek, gantañ in vitro hag in vivo perzhioù bakteriharz ouzh bazhell Koch.

ptéroïque : acide ∼ ◊ pteroic acid ◊ trenkenn b. pteroek ― Geriadur ar vezekniezh

Trenkenn kedrann e kenaoz an drenkenn folek.

ptéroylglutamique : acide ∼ ◊ pteroylglutamic acid ◊ trenkenn b. pteroilglutamek ― Geriadur ar vezekniezh

Vitamin ar stroll B, deverad naturel gougevanet e stroll kimiek ar pteridinoù. Ar furm eeunañ eus an aozadoù-se zo an drenkenn pteroilmonoglutamek. Deveradoù direet 'zo, evel an drenkenn dezhidropteroilglutamek hag an drenkenn detrahidropteroilglutamek, a wered evel koenzimoù e lies dazgwered bevenaozañ. An kez trenkenn zo ret da enaoz an eritrokitoù hag al leukokitoù. He c'havout a reer en avu, el lounezhi, el legumineged, er goell, en ed, el legumaj glas, h.a. (sl. acide folique).

pyrophosphorique : acide ∼ ◊ pyrophosphoric acid ◊ trenkenn b. pirofosforek ― Geriadur ar vezekniezh

Trenkenn o tisoc'h eus kendouesadur div volekulenn drenkenn fosforek gant ezvevennadur ur volekulenn dour.

pyruvicémie ◊ pyruvaemia ◊ gwadvec'h g. trenkenn biruvek ― Geriadur ar vezekniezh

Bec'h ar gwad e trenkenn biruvek.

pyruvique : acide ∼ ◊ pyruvic acid ◊ trenkenn b. biruvek ― Geriadur ar vezekniezh

Trenkenn α-ketonek enaozet e-kerz kennevid ar glukidoù.-ketonek enaozet e-kerz kennevid ar glukidoù.

ribonucléique : acide ∼ (ARN) ◊ ribonucleic acid, RNA ◊ trenkenn b. ribonukleek (RNA) ― Geriadur ar vezekniezh

Keurvolekul polimer, dezhañ un arrevell troellennek hep mui a luniad leteñvel gant unan eus an daou arrevell oc'h amparañ an drenkenn dezoksiribonukleek (DNA). Ar c'hemm etre RNA ha DNA zo amsavadur ur sukr, an dezoksiriboz, gant unan all, ar riboz hag ur vazenn birimidek, an timin, gant unan all, an urakil. Kevaraezañ a ra enaoz protein ar c'helligoù hervez ar goulev enskrivet war an hilvoneg. — 1° An RNA kannad (mRNA) zo enaozet e kraoñell ar gellig dre berzh un enzim (RNA-polimeraz), diwar batrom unan eus an arrevelloù a 'r molekul DNA : en un doare bennak ez eo eilad an arrevell-se (an treuzskrivadur). Da c'houde (al lankad treuzodiñ) ez a an mRNA er-maez eus ar graoñell evit mont da dreuzkas d'ar ribozom stlennad an hilvoneg kemeret war an arrevell DNA ha bennozh d'ar stlennad-se e vo diuzet ha trevnet an amindrenkennoù liesseurt a amparo ar molekul protein. Bennozh d'ar ribozom, an kez amindrenkennoù degaset gant an RNA treuzdoug (tRNA) zo lenet ouzh ar molekul RNA kannad (mRNA) e par e godonoù ketep. Ur wech echu arrevell an amindrenkennoù, a ampar ar molekul protein, ez emzistag eus an RNA kannad, eus ar ribozom hag eus an RNA treuzdoug. Goude bezañ talvezet da bleuskenn ez eo dispennet an RNA kannad hag adarveret e vo an elfennoù anezhañ evit enaozañ molekul all heñvel, amkanet da dreuzkas en-dro ar c'hemennad hilel eus ar c'hromozomoù d'ar ribozomoù. — 2° An RNA treuzdoug zo kefridiet da naouaat ha da zegerc'hañ, dre unan eus e bennoù, un amindrenkenn en deus ul lenidigezh spesadek outi ha d'he zreuzkas d'ar gemplezh ribozom-RNA kannad, ma len outi diwar-bouez ar penn all, e par ar c'hodonoù keñverek, o kevaraezañ evel-se savidigezh ar molekul protein. — 3° An NRA ribozomek (rRNA) zo ur gedrann vonel eus ar ribozom ma len ar protein.

uricémie ◊ uricaemia ◊ gwadvec'h g. trenkenn urek, urekwadvec'h g. ― Geriadur ar vezekniezh

Feur an drenkenn urek er gwad, ent reol eus 0,02 da 0,04 g/L gwad klok.

Gwerzhadoù reol bec'h an drenkenn urek er gwad
Gouzrec'hioù mg / L μmol / L
Bugale 20-50 120-300
Beneved 20-60 120-360
Goureved 30-70 180-420

urique : acide ∼ ◊ uric acid ◊ trenkenn b. urek ― Geriadur ar vezekniezh

Elfenn disoc'hel eznevid ar purinoù hag an trenkennoù nukleek. An hogennadur anezhi er gwiadoù hag el liñvennoù bevedel a vez arsellet en urloù.

vanylmandélique : acide ∼ ◊ vanylmandelic acid (VMA) ◊ trenkenn g. vanilmandelek ― Geriadur ar vezekniezh

Ec'haozad ar metanefrinoù, a zo o unan kennevidadoù an adrenalin hag an noradrenalin. O ezvevennigigezh dre an troazh a vez ent reol bihanoc'h eget 9 mg (45 μmol) dre 24 eurvezh ; a-wechoù e sav sof-kont er feokromokitom (sl. mol) dre 24 eurvezh ; a-wechoù e sav sof-kont er feokromokitom (sl. catécholamines).